Gunther Blauwens is lid van de On-board Personnel Advisory Group ETF (European Transport Workers’ Federation). Hij schreef volgend opiniestuk dat door De Morgen werd gepubliceerd naar aanleiding van de Europese actie voor het behoud van de treinbegeleider in de trein.
De NMBS denkt eraan de ‘One Man Car’ in te voeren: treinen zonder treinbegeleider. Dat is een pure besparingsmaatregel en draagt zeker niet bij tot een betere dienstverlening voor de reizigers. Het heeft zelfs niets te maken met een groeiende digitalisering of automatisering op de werkvloer. Integendeel: de operationele veiligheidstaken van de treinbegeleider worden verplaatst naar de treinbestuurder en het perronpersoneel, alsof deze mensen al niet genoeg veiligheidstaken en andere opdrachten hebben.
Cru gesteld: deze besparingsmaatregel is het gratuite gevolg van door de regering opgelegde onrealistische besparingen. Een regering die eerder het kostenplaatje van bedrijfswagens wenst te financieren in plaats van te investeren in betaalbaar openbaar vervoer en het verzekeren van een ecologisch gerichte toekomst voor onze (klein)kinderen.
One Man Management
De meest efficiënte besparingsmaatregel is nochtans het opnieuw één maken van de Belgische spoorwegen. De huidige drieledige structuur lijdt aan een vergevorderde vorm van management-obesitas. Geen wonder dat de trein al eens letterlijk stil staat.
Een ‘One Man Management’ zou eigenlijk het leidmotief moeten zijn, in plaats van een ‘One Man Car’. Zelfs een doorgewinterde CEO zal dit durven beamen. Eén dirigent met één partituur weet een orkest te leiden en het publiek te bekoren. Drie dirigenten met drie partituren doen orkest en publiek de zaal ontvluchten.
Ken uw treinbegeleider
“Is de treinbegeleider dan écht nodig?”, vraagt u. Zeker. De treinbegeleider heeft vier hoofdtaken, hieronder gerangschikt volgens belangrijkheid.
- Veiligheid: De treinbegeleider houdt toezicht op het in- en uitstappen, het openen en sluiten van de deuren en het activeren van de vertrekprocedure. Hij kijkt toe op de sociale en spoorwegveiligheid aan boord van de trein tijdens de treinreis. De treinbegeleider is het eerste aanpreekpunt voor reizigers en verkeersleiding in geval van een incident of ongeval en past de veiligheidsprocedures toe. Bij een incident of ongeval is het mogelijk dat de treinbestuurder in de onmogelijkheid verkeert om bepaalde veiligheidstaken op te nemen of te communiceren.
- Stiptheid: De treinbegeleider is mee verantwoordelijk voor het tijdig aanzetten van de vertrekprocedure, het verhelpen van technische problemen (zoals defecte deuren) en is proactief bij het in- en uitstappen van minder mobiele reizigers.
- Onthaal: De treinbegeleider verzorgt de communicatie en informatieverlening naar de reizigers toe – vooral bij ontregeld treinverkeer – en biedt extra aandacht aan reizigers met een beperkte mobiliteit (ouderen, andersvaliden, blinden, slechtzienden, (groot)ouders met een kinderkoets, …).
- Controle: Geen controle betekent meer zwartrijden en geen sociaal toezicht aan boord van de trein. De afwezigheid van controle en toezicht kan bovendien leiden tot een onveiligheidsgevoel bij de reizigers. Er zijn recente voorbeelden waar de treinbegeleider tijdens zijn controleronde verloren of weggelopen kinderen opmerkt en erger doet voorkomen. In tijden waar men soldaten op straat laat patrouilleren, zou elke vorm van toezicht in de trein afgeschaft worden. Begrijpe wie kan.
Ook mensen met een beperkte mobiliteit zijn reizigers
Het afschaffen van de treinbegeleider is daarenboven het opnieuw negeren van reizigers met een beperkte mobiliteit. De treinbegeleider is een belangrijk aanspreekpunt, samen met het perronpersoneel.
Het European Disability Forum – de Europese adviesgroep van reizigers met een beperkte mobiliteit (andersvaliden, blinden, slechtzienden) – steunt dan ook voluit de actie van ETF. Voor deze reizigers is de aanwezigheid van een treinbegeleider een absolute meerwaarde en geen overbodige luxe.
Het afschaffen van de treinbegeleider zal tevens de reservatieplicht handhaven voor deze reizigers. Het is onbegrijpelijk dat andersvalide reizigers de vrijheid ontnomen worden om op elk moment van de dag te kunnen beslissen de trein te nemen.
Treinpersoneel en treingebruikers: één front
Ook de Europese bond van treingebruikers is ons verzet tegen de ‘One Man Car’ zeer genegen. De reizigers zijn zich bewust van de meerwaarde van het boordpersoneel in de trein. De treinbegeleiders worden – samen met het spoorwegpersoneel dat in contact komt met de reizigers – steevast positief geëvalueerd ondanks de heersende misnoegdheid over de stiptheid en het comfort in de treinen. De kwaliteitsbarometer – enquêtes bij de treingebruikers – bevestigt dit keer op keer.
De treinbegeleiders ervaren immers dagelijks het ongenoegen van reizigers en geven steevast de redenen hiervan door aan het hoger management. Soms tot vervelens toe, maar met evenveel overtuiging.
Met de ‘One Man Car’ wordt de treinbegeleider als eerste-lijn-ombudsman van de reizigers uitgeschakeld. Een productiviteitsmaatregel heet dat dan te zijn.
Gunther Blauwens
Persoonlijke notities 